Transparentno finansiranje i povećanje izdvajanja za organizacije civilnog društva, te interakcija u komunikaciji sa građanima i civilnim društvom, samo su neki od kriterija na osnovu kojih je osam opština i gradova u Bosni i Hercegovini (BiH) izabrano kao primjer najbolje prakse u okviru ReLOaD programa koji finansira Evropska unija.

Kao jednu od završnih aktivnosti u okviru Regionalnog programa lokalne demokratije na Zapadnom Balkanu (ReLOaD) u BiH, Savez općina i gradova Federacije Bosne i Hercegovine (SOGFBiH) i Savez opština i gradova Republike Srpske (SOGRS), u saradnji sa ReLOaD projektom, sproveli su proces izbora najboljih praksi partnerskih opština i gradova).

Rangiranje među 21 opštinom i gradom u BiH, koji su učestvovali u četverogodišnjem ReLOaD programu, vršeno je u dvije ključne oblasti - transparentnost finansiranja organizacija civilnog društva iz budžeta opština i gradova, te uključivanje građana i organizacija civilnog društva u procese donošenja odluka na lokalnom nivou.

Osnovni cilj izbora najboljih praksi je da se predstave postignuti rezultati partnerskih lokalnih zajednica u dvjema prioritetnim oblastima, te da se najbolje prakse prepoznaju i promovišu kako bi se, na taj način, i druge opštine i gradovi dodatno motivisale da ove prakse primijene i prilagode svojim potrebama. Ovo je prilika i za razmjenu iskustva između lokalnih zajednica, s namjerom da se transparentnost i efikasnost rada unaprijede u što većem broju gradova i opština u BiH.

Primjeri dobre prakse identifikovani su tokom dva ciklusa ocjenjivanja partnerskih opština i gradova, koja su sproveli SOGFBiH i SOGRS u saradnji sa ReLOaD timom, a ocjenjivanje je vršeno na osnovu unaprijed utvrđenih kriterija i metodologije.

Edin Demirović, viši saradnik za lokalnu samoupravu u Savezu općina i gradova FBiH, kaže da im je angažman u projektu ReLOaD pomogao da unaprijede saradnju sa svojim članicama i povećaju vlastite kapacitete u pružanju usluga opštinama i gradovima.

“Uvidjeli smo da je potrebna kontinuirana podrška kako bi proces prihvatanja projektnog finansiranja organizacija civilnog društva od strane općina i gradova, ali i civilnog društva, bio u potpunosti realiziran i kako bi sve zainteresirane strane prepoznale prednosti ovakvog načina dodjele sredstava, te izgradile kapacitete za primjenjivanje ovog pristupa", kaže Demirović.

U dosljednom provođenju transparentnog načina dodjele sredstava civilnom društvu, izdvojilo se pet opština i gradova koji su izabrani kao primjeri dobre prakse – Općina Centar Sarajevo, Općina Stari Grad Sarajevo, Grad Banja Luka, te opštine Rudo i Vogošća.

U fokusu građani

Kao prvorangirana u ovoj oblasti, Općina Centar Sarajevo se izdvojila time što oko 65% sredstava za organizacije civilnog društva dodjeljuje putem javnog poziva, a izrađeni su i priručnik za sprovođenje projekata po LOD metodologiji te pravilnik o sufinansiranju projekata OCD ugovorenih iz programa i fondova Evropske unije.

U Općini Centar Sarajevo kažu da su od 2017. godine do danas, primjenom dobrih praksi i LOD metodologije, koju su kao alat za efikasno i transparentno projektno finansiranje usvojili zahvaljujući saradnji s ReLOaD projektom, razvili transparentan sistem podrške organizacijama civilnog društva koji omogućava finansiranje projekata od strateškog značaja za građane, te ojačali kapacitete samih organizacija.

“Učešće u ReLOaD projektu je svojevrstan izazov i zaista je vrijedilo biti dio ove priče. Velikim naporima, sa mnogo rada i novih saznanja, uspjeli smo primijeniti nove prakse koje jačaju organizacije civilnog društva i lokalnu zajednicu, a stavljaju u fokus građane. Kroz ReLOaD projekat službenici Općine Centar su imali priliku naučiti i primijeniti nova znanja, te na taj način stvarati ambijent za privlačenje sredstava iz fondova Evropske unije i unaprijediti rad svoje lokalne zajednice”, kaže Jasmina Fazlić, pomoćnica načelnika za boračko – invalidsku, socijalnu zaštitu i društvene djelatnosti.

Svih pet oština, izabranih kao primjeri dobre prakse u ovoj kategoriji, uvele su redovan nadzor nad realizacijom projekata, neke od njih su značajno povećale izdvajanja za OCD na projektnoj osnovi, a uvedena je i praksa konsultacija sa OCD prije raspisivanja javnog poziva.

Anketiranje građana i mjerenje zadovoljstva u lokalnoj zajednici

U kategoriji koja se odnosi na uključivanje građana i civilnog društva u procese donošenja odluka na lokalnom nivou, uočen je značajan napredak u smislu povećanja broja medija koji se koriste za komunikaciju s javnošću, kako jednosmjernu (internet stranice, medijski nastupi, itd), tako i dvosmijernu (društvene mreže, viber grupe, javne konsultacije i učešće u radnim tijelima, anketiranje, interaktivne internet aplikacije za sugestije ili prijave problema).

Kao primjeri dobre prakse u ovoj oblasti izdvojilo se pet gradova i opština koji u komunikaciji sa građanima koriste mnoštvo komunikacijskih alata, a ističu se i po uključivanju predstavnika civilnog društva u radna tijela. Grad Bijeljina je prvorangirani, a slijede ga Grad Banja Luka, opštine Tešanj i Centar Sarajevo, te Grad Trebinje.

U Gradu Bijeljina kažu da se kroz ReLOaD program jačaju kapaciteti zaposlenih, transparentniji je proces raspodjele budžetskih sredstava, sredstva se usmjeravaju za rješavanje prioritetnih pitanja građana u skladu sa Strategijom lokalnog razvoja Grada Bijeljina.

Ankica Todorović, šefica Odsjeka za lokalni ekonomski razvoj i evropske integracije u Gradskoj upravi Grada Bijeljina, kaže da je kroz ovaj projekat osnažena saradnja civilnog društva, UNDP-a i Gradske uprave, a nevladin sektor i lokalna zajednica su imali priliku da unaprijede svoj rad kroz prilagođavanje LOD metodologiji.

“ReLOaD projekat je mnogo više od finansiranja organizacija civilnog društva. To je sistem koji kroz jedan projekat “nauči” organizaciju kako napisati projektni prijedlog, kako ga uspješno implementirati, a uz sve to kako funkcionišu javne nabavke, finansije i sve sa čime se jedna ogranizacija može susresti tokom realizacije projektnih aktivnosti. Tako da, nakon realizacije ReLOaD projekta, organizacija civilnog društva je osnažena i pouzdan partner gradskoj upravi za druge projekte”, kaže Ankica Todorović.

Grad Bijeljina je uspostavio praksu redovnog anketiranja građana o aktuelnim pitanjima koja su značajna za unapređenje kvaliteta života. U 2019. i 2020. godini sprovedeno je osam anketa i kroz analizu su identifikovani prioriteti, od kojih je neke Gradska uprava već realizovala, a ostale uvrstila u svoje planove rada.

Digitalna komunikacija

Svih pet lokalnih zajednica značajno je povećalo broj digitalnih komunikacijskih kanala, te su brojne informacije i mogućnosti za interakciju sa lokalnim vlastima građanima sada dostupne putem različitih internet platformi – android aplikacija, društvenih mreža, web stranica i e-usluga. Tako su, na primjer, u Banjoj Luci i Trebinju aktivne gradske viber zajednice i aplikacije „Građanska patrola“ i “E-patrola”, Općina Centar Sarajevo je razvila aplikaciju „mojCentar“, dok je u Tešnju aktivna mobilna apliakcija za prijavu problema.

“Za uvođenje novih praksi koje mijenjaju sistem djelovanja lokalne zajednice prema organizacijama civilnog društva neophodna je podrška, edukacija, mentorstvo i razumijevanje za specifičnosti svake jedinice lokalne samouprave pojedinačno. Sve navedeno smo imali kroz projekat ReLOaD što je u konačnici rezultiralo i rezultatima na koje smo ponosni”, kaže Jasmina Fazlić.

Selma Osmanagić Agović, saradnica za javnu upravu u UNDP BiH, ističe zadovoljstvo što je većina aktivnosti u okviru ReLOaD inicijative uspješno realizovana.

“Zajedno sa našim partnerima iz saveza općina i gradova iz Federacije BiH i RS, želimo da čestitamo najbolje rangiranim lokalnim zajednicama, ali i ostalim ReLOaD partnerskim opštinama i gradovima, jer je evidentno da su svi napravili značajne pomake posebno kada je u pitanju transparentna i projektno zasnovana dodjela sredstava za civilno društvo”, kaže Selma Osmanagić Agović.

Sažetak rezultata provedene analize i izbora najboljih praksi partnerskih jedinica lokalne samouprave u BiH, zajedno sa zaključcima i preporukama, sadržani su u brošuri koja je dostupna na stranicama partnerskih institucija.

Regionalni program lokalne demokratije na Zapadnom Balkanu finansira Evropska unija u vrijednosti od 10 miliona eura, a provodi Razvojni program Ujedinjenih nacija (UNDP). ReLOaD je regionalni projekat koji se od 2017. do 2020. godine provodi u šest zemalja Zapadnog Balkana. Samo za Bosnu i Hercegovinu u okviru projekta ukupno je izdvojeno oko 4 miliona eura.